«Ապահովել կուսակցությունների ցուցակներում կանանց և տղամարդկանց ոչ պակաս, քան 30/70-համամասնությունը»

Փաստաթղթեր, օրենքներ

Այս առաջարկը ներկայացվեց այսօր ՀՀ Արդարադատության նախարարությունն ԵԱՀԿ երևանյան գրասենյակի աջակցությամբ կազմակերպված Ընտրական նոր օրենսգրքի նախագծի շուրջ հանրային քննարկման ընթացքում: Մասնակցում էին ՀՀ կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար Դավիթ Հարությունյանը, արդարադատության նախարար Արփինե Հովհաննիսյանը, ԵԱՀԿ երևանյան գրասենյակի գործող ղեկավար Բարբարա Դեվիսը, ինչպես նաև քաղաքական կուսակցությունների եւ հասարակական ներկայացուցիչները :

Ընտրական օրենսգրքի նախագծին վերաբերող բազմաթիվ այլ խնդիրների հետ մեկտեղ բարձրաձայնվեց նաև կանանց քաղաքական մասնակցությունն ընդլայնելու վերաբերյալ հարցը : Հանդես գալով ՄԱԿ-ի, ԵԱՀԿ-ի եւ կառավարության ներկայացուցիչների համանախագահությամբ գործող Գենդերային թեմատիկ խմբի անունից Թամարա Հովնաթանյանը («ՊրոՄեդիաԳենդեր» ՀԿ-ի նախագահ) տեղեկացրեց, որ մինչ Ընտրական նոր օրենսգրքի նախագծի հրապարակումը խումբը առաջարկներ էր ներկայացրել ՀՀ վարչապետին կից կանանց ու տղամարդկանց հավասար իրավունքների և հնարավորությունների խորհրդին եւ այժմ պատրաստվում է նաև ուղարկել դրանք Ազգային Ժողով: Առաջարկները որոշակի փոփոխություններ են նախատեսում Ընտրական օրենսգրքում` կուսակցությունների ընտրկական ցուցակներում կանանց ներկայացվածությունը ընդլայնելու վերաբերյալ:

Մասնավորապես, առաջարկվում է Ընտրական օրենսգրքի նոր նախագծի հոդված 84-ում (կետ3 եւ 9 ) վերանայել կանանց և տղամարդկանց համամասնությունը, դարձնելով այն 30/70, նշված 20/80-ի փոխարեն: Բանախոսը նշեց, որ առաջարկն արվել է նախորդ ընտրությունների արդյունքների վերլուծության, ինչպես նաև ազգային եւ միջազգային փաստաթղթերի հիման վրա:

«ՀՀ գենդերային քաղաքականության իրականացման ռազմավարական ծրագրով դեռևս 2011 թվականին նպատակ էր դրված ապահովել 30 տոկոս կանանց ներկայացվածություն օրենսդիր և գործադիր մարմիններում : Բացի այս, ՄԱԿ-ի կողմից 2015-ին ընդունվել է բանաձև՝ մինչև 2030 թվականը ապահովել բոլոր բնագավառներում կանանց ու տղամարդկանց 50/50 մասնակցություն : Իսկ ավելի վաղ ընդունված ԵԽԽՎ բանաձևերով առաջարկվում էր 40/60 համամասնությունն ապահովել մինչև 2020 թվականը»,- թվարկեց Թ.Հովնաթանյանը : Բացի այդ, շարունակեց նա, գենդերային խումբն խտրական է համարում Ընտրական օրենսգրքի նախագծում պահպանված ձևակերպումը, ըստ որի կուսակցությունների ցուցակներում կանանց ներկայացվածությունը պետք է լինի երկրորդ համարից սկսած եւ 2-6, 6-11 եւ այլն հնգյակներից յուրաքանչյուրում , եւ առաջարկում է դրա փոխարեն ներգրավել կանանց ցուցակի հենց առաջին համարից եւ յուրաքանչյուր եռյակում ՝ 1-3, 3-6, 6-9 եւ այլն :

« 2012-ի ընտրությունների արդյունքները ցույց տվեցին, որ խիստ կրճատվել էր կանանց թիվը ցուցակների անցողիկ առաջին հնգյակներում՝ մոտ 4 անգամ նախորդ 2007-ի համեմատ, իսկ առաջին տասնյակներում երկու անգամ էր կրճատվել : Այսինքն , օրենսգրքում տեղ գտած նորմը խտրական ձևով է գործել և պետք է փոխվի»,- նշեց նա :

Հաջորդ նկատառումը, ըստ բանախոսի, վերաբերում է նախատեսված քվոտաների պահպանմանը քաղաքական գործընթացների ողջ ընթացքում, այսինքն այնպիսի մեխանիզմների ներդրմանը, որոնք կերաշխավորեն քվոտայի չափով կանանց ներկայացվածությունը դե-ֆակտո ընտրված մարմնում : Ըստ այդմ, առաջարկվում է նախատեսել հետևյալ դրույթը. «Կուսակցությունների ցուցակում քվոտայից օգտվող թեկնածուի ինքնաբացարկի միջոցով, մանդատից հրաժարվելու դեպքում նրա տեղը պետք է զբաղեցնի ցուցակում ընդգրկված, քվոտայից օգտվող հաջորդ թեկնածուն» :

Թ.Հովնաթանյանը ավելացրեց նաև, որ նույն առաջարկները վերաբերում են համամասնականով անցնող ՏԻՄ ընտրություններին և ոչ միայն Վանաձորին ու Գյումրիին, ինչպես դա նախատեսվում է նախագծով, այլև խոշոր և խոշորացված համայնքների ընտրություններին:

Արձագանքելով այդ առաջարկներին ՀՀ Կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար Դավիթ Հարությունյանը նշեց, որ դիտողություններն արժանի են քննարկման, բայց և մատնանշեց, որ նախագծում որևէ տեղ նշված չէ կանանց և տղամարդկանց «քվոտա» հասկացությունը, առկա է միայն յուրաքանչյուր սեռի նվազագույն ներկայացվածությանը վերաբերող ձևակերպումը .

«Պայմանական, եթե ինչ-որ մի սեռ ունի 27 տոկոս, մյուսը 73 տոկոս, եթե դա դիտարկում եք քվոտա, ապա դա կարող է աշխատել նաև ձեր առաջարկությանն ի վնաս : Որովհետև դա կնշանակի, որ եթե հերթական տղամարդը ինքնաբացարկ հայտնեց, հաջորդ համարը կին է, այդ նույն տրամաբանությամբ կնոջ փոխարեն խորհրդարան պետք է անցնի հաջորդ տղամարդը : Սա, կարծում եմ, լավագույն լուծումը չէ»,- նշեց Դավիթ Հարությունյանը, առաջարկելով հաշվի առնել նշված հանգամանքը ձեւակերպման մեջ և հստակեցնել այն:

Ինչ վերաբերում է այլ համայնքներում ևս համամասնական ընտրակարգով ՏԻՄ ընտրությունների անցկացմանը, ապա Դ.Հարությունյանը նշեց, որ կիսում է այդ մոտեցումը, բայց դա պետք է արվի քայլ առ քայլ, որովհետև եթե օրենքը շատ ավելի առաջ է ընկնում ստեղծված իրավիճակից, ապա այն հավակնում է դառնալ մեռած օրենք : Բայց, հավելեց նա, դա շատ ողջամիտ առաջարկ է՝ ապագայում բոլոր համայնքներում հիմք ընդունել ընտրության երևանյան մոդելը և կառավարությունը հենց այդ ճանապարհով էլ շարժվում է:

Քննարկումն ամբողջությամբ Սիվիլնեթի տեսագրությամբ.