«Oրենքի նախագիծը շատ երկար սպասված էր». փաստաբանի գնահատական
WomenNet.am-ը շարունակում է ներկայացնել ընտանեկան բռնության խնդրով զբաղվող ՀԿ-ների ու մասնագետների դիրքորոշումները՝ ՀՀ Արդարադատության նախարարության կողմից մշակված և վերջերս հրապարակված «Ընտանեկան բռնության կանխարգելման և ընտանեկան բռնության ենթարկված անձանց պաշտպանության մասին» օրենքի և հարակից օրենքների նախագծերի վերաբերյալ: Այս անգամ նախագծով առաջարկվող դրույթներին գնահատական է տալիս փաստաբան, Կանանց ռեսուրսային կենտրոն հասարակական կազմակերպության ներկայացուցիչ Նվարդ Փիլիպոսյանը:
Փաստաբանը նախ ողջունում է ՀՀ արդարադատության նախաձեռնությունը՝ նշելով, որ օրենքի նախագիծը շատ երկար սպասված էր հատկապես խնդրով զբաղվող հասարակական կազմակերպությունների համար: «Մենք այսքան տարի խոսում ենք դրա անհրաժեշտության մասին և այժմ գործուն քայլեր ենք տեսնում այդ ուղղությամբ: Օրենքի մշակման փուլում մեր առաջարկների մի մասը հաշվի են առնվել, օրինակ, սկզբունքների մեջ ներառվել է զոհակենտրոնությունը, խտրականության բացարձակ սկզբունքը, ինչը ես դրական եմ գնահատում»:
Նվարդ Փիլիպոսյանը ողջունում է նաև անհետաձգելի միջամտության մասին որոշման ընդունման կարգի պարզեցումը: «Նախկին նախագծում նշվում է, որ ոստիկանը անհետաձգելի միջամտության մասին որոշում կայացնելիս պետք է դիմեր դատարան, սա անհարկի ժամանակի կորուստ կլիներ, մանավանդ, որ անհետաձգելի միջամտության որոշումը հրատապության խնդիր ունի: Այս նոր նախագծով ոստիկանն ինքը կարող է տեղում նման որոշում կայացնել՝ առանց դատարանի որոշման»,- ընդգծում է փաստաբանը: Նվարդ Փիլիպոսյանը նաև դրական է գնահատում, որ ներկայացված նախագծերով ՀՀ քրեական օրենսգրքում փոփոխություն է առաջարկվում, որով քրեական պատասխանատվություն է սահմանվում պաշտպանական որոշումը չկատարելու համար: Հիշեցնենք, որ անհետաձգելի միջամտության և պաշտպանական որոշման նպատակը ընտանեկան բռնության ենթարկված անձին բռնարարից պաշտպանելն ու հետագա բռնությունները կանխելն է:
Հաշտարարության ինստիտուտ ներդնելը ռիսկեր է պարունակում կանանց համար
Նախագծում հաշտարարության ինստիտուտի ներառումը Նվարդ Փիլիպոսյանը խնդրահարույց է համար: «Առհասարակ, ես շատ դրական եմ վերաբերվում հաշտարարության ինստիտուտին, բայց այն կիրառելի է այն դեպքում, երբ կողմերը հավասար դիրքերում են գտնվում, կարող են նստել սեղանի շուրջ և երրորդ անաչառ անձի օգնությամբ գտնել իրենց համար լավագույն լուծումը: Սակայն այս նախագծով առաջարկվում է հաշտարարության ինստիտուտը կիրառել պաշտպանական որոշման կամ անհետաձգելի միջամտության մասին որոշման փուլում, երբ արդեն իսկ բռնության ենթարկված անձի կյանքին կամ առողջությանը ռեալ վտանգ է սպառնացել: Իսկ հաշտարարությունը ենթադրում է կողմերի միջև հանդիպում: Սա հնարավորություն է տալիս բռնարարին ոչ միայն տեղում ճնշում գործադրել զոհի հանդեպ, այլև օրինակ տվյալ տարածքից դուրս գալուց հետո հետևել նրան»:
Փաստաբանը կարծում է, որ հաշտարարի ինստիտուտի առկայությունն ավելորդ ճնշում է լինելու կնոջ նկատմամբ՝ հաշվի առնելով ազգային մենթալիտետը, քանի որ երբ կնոջն ասեն, որ կա նման հնարավորություն, նա ինչ-որ առումով իրեն պարտավորված կզգա փորձելու այդ տարբերակը: «CEDAW-ի կոմիտեն ևս իր 33-րդ ընդհանուր հանձնարարականում անդրադառնում է այս խնդրին՝ նշելով, որ եթե կա ընտանեկան բռնության կոմպոնենտ, ապա պետությունը պետք է բացառի ուղղորդումը դեպի հաշտարարության կամ վեճերի լուծման այլընտրանքային տարբերակներ»,- շեշտում է Կանանց ռեսուրսային կենտրոնի ներկայացուցիչը:
Նվարդ Փիլիպոսյանը հիշեցնում է, որ պաշտպանական որոշման ժամկետը սպառելուց հետո ոչ ոք չի կարող խանգարել, որպեսզի ամուսինները կամ զույգերը հաշտվեն: «Սակայն պետք չէ նման ռիսկի գնալ և նման ինստիտուտ ներդնել պաշտպանական որոշման ընթացքում , մանավանդ, որ ընդամենը երկու տարի է, ինչ հաշտարարության ինստիտուտն ընդունվել է օրենքով, այն շատ քիչ է կիրառվել, և մենք քիչ ունենք լիցենզավորված հաշտարարներ: Որքանո՞վ նրանք կկարողանանք ընտանեկան բռնության բոլոր նրբությունները հաշվի առնել և ստեղծել այնպիսի պայմաններ, որոնք ճնշող չեն լինի կնոջ համար»:
Զուգընկերների միջև բռնությունը դուրս կմնա օրենքի կարգավորման դաշտից
Փաստաբանը կարծում է, որ օրենքի նախագծում պետք է լինի «զուգընկեր» հասկացությունը և զուգընկերների միջև տեղի ունեցող բռնությունը ևս պետք է դիտարկել որպես ընտանեկան բռնություն: «Եթե չներառվի զուգընկերների միջև բռնությունը, ապա մի խումբ անձանց պաշտպանության հարցը պարզապես դուրս է մնում օրենքի կարգավորման դաշտից: Օրինակ, նշանված անձանց միջև է լինում բռնություն, զույգերի միջև է լինում դեռևս ընկերության փուլում: Մեզ հաճախ են դիմում այս դեպքերում»:
Ո՞ր կազմակերպություններն են լինելու Խորհրդի կազմում
Նախագծով առաջարկվող վարչապետին կից Ընտանեկան բռնության կանխարգելման խորհրդին քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչների մասնակցությունը փաստաբանի մոտ հարցեր է առաջացնում: «Մենք առաջարկում էինք, որ հասարակական կազմակերպություններն իրենք առաջադրեն ՀԿ ոլորտից խորհրդի անդամների, սակայն այդ առաջարկը չի ընդունվել, ըստ նախագծի՝ վարչապետը պետք է ընտրի այն կազմակերպությունների միջից, որոնք փորձ ունեն ընտանեկան բռնության ոլորտում: Սակայն ընտանեկան բռնության ոլորտում գործունեություն ծավալելը շատ լայն հասկացություն է: Օրինակ, կարող են լինել կազմակերպություններ, որոնք ևս զբաղվում են ընտանեկան բռնությամբ, սակայն այլ դիտանկյունից, ասենք պրոպագանդում են, որ այս խնդիրը չպետք է իրավական կարգավորում ունենա»,- նշում է Նվարդ Փիլիպոսյանը:
Նրա խոսքով՝ պետք է նախագծում հստակություն մտցվի, որպեսզի հետագայում նման կազմակերպություններն անակնկալ կերպով չհայտնվեն այդ խորհրդի կազմում:
Արման Ղարիբյան
Կարդացեք թեմայի շուրջ մեր կայքում.
«Oրենքի նախագիծը շատ երկար սպասված էր». փաստաբանի գնահատական
Ընդդիմախոսները չփոխեցին նախարարի կարծիքը. օրենքը պետք է ընդունվի
Դավիթ Հարությունյան. «ճիշտ, ամուր, հայկական ընտանիքի հիմքը բռնությունը չէ»
Ընտանեկան բռնությունը պաշտոնական թվերով
Ի՞նչ առաջարկություններ են ներկայացրել կանանց ՀԿ-ները ընտանեկան բռնության օրինագծի վերաբերյալ
«Երեխաների 38 %ը ենթարկվում է ընտանիքում ֆիզիկական պատժի որևէ տեսակի»
Պաշտոնապես հրապարակվել է Ընտանեկան բռնության մասին օրինագիծը
Ե՞րբ կդադարի ընտանեկան բռնությունը
«Վերցրու, կտաս Լիանային, ինքն ա բռնության ենթարկվում»
Ընտանեկան բռնությունը և երեխաների պաշտպանությունը. ինչ է նախատեսում օրենքը
Դիտումների քանակը` 2770