«Ցանկացած օրենք հնարավոր է զավեշտի վերածել և ասել, որ մեզ պետք չէ»…

Հայաստանի պատմության մեջ սա աննախադեպ է, համենայնդեպս վերջին տասնամյակում, որ իշխող ուժը նախաձեռնում է որևէ օրենքի նախագիծ, և այսպիսի բուռն դիմադրության է արժանանում նույնիսկ իր կողմնակիցների կողմից։ Արդյո՞ք սա ժողովրդավարություն է, ես շատ կասկածում եմ: Ընտանեկան բռնության  կանխարգելման օրինագծի մասին «Շանթ» հեռուստաընկերության եթերում Հայաստանում Հելսինկյան կոմիտեի նախագահ, իրավապաշտպան Ավետիք Իշխանյանն այսպիսի տեսակետ է հայտնել:

«Եթե նախագիծը նախաձեռնված լիներ ինչ-որ ընդդիմադիր խմբավորման կողմից, ապա սպասելի կլիներ այս բուռն արձագանքը, որովհետև այդպիսի դեպքեր բազմիցս են եղել և հակառակը: Վերջին դեպքերին անդրադառնամ՝ «Սահմանադրության» նախագիծ, «Ազգ-բանակ» նախագիծ և այլն, ամբողջ իշխանական համակարգը և մերձիշխանական բոլոր կողմերը որևէ ձևով նույնիսկ ակնարկ չարեցին, թե ինչ-որ կետ գուցե կարելի է փոխել, բոլորը կարծես թե ողջունում էին»,-հիշեցրել է Ավետիք Իշխանյանը:

Նրա խոսքով՝ հիմա կարծես թե մի կողմից խոստացված է Եվրամիությանը, որ այդ նախագիծը կընդունենք, մյուս կողմից գուցե իշխանությունն ուզում է «դեմոկրատիա խաղալ» և ցույց տալ, որ հասարակությունը դեմ է դրան, բայց, այնուամենայնիվ, մենք ընդունում ենք, կամ ուզում ենք ցույց տալ, որ հասարակությունը դեմ է, չընդունեցինք:

Անդրադառնալով այն պատճառաբանությանը, թե այդ օրենքով խարխլվում են ավանդական հայ ընտանիքի հիմքերը՝ իրավապաշտպանը պատասխանել է. «Նախ թող ինձ բացատրեն, թե ինչ է ավանդական հայ ընտանիք հասկացությունը: Ես անկեղծ ուզում եմ հասկանալ, որովհետև մենք կարող ենք դա տարբեր կերպ ընկալել: Ես, ավանդական հայ ընտանիք ասելով, կարող եմ պատկերացնել այն նահապետական ընտանիքը, որի մասին գրել են մեր դասականները և գրել են ցավով։ Օրինակներ կարող եմ բերել՝ «Մարոն», արդյո՞ք դա ավանդական ընտանիքի դրսևորում է, այդ 9 տարեկան երեխային ամուսնության տալը, որի ողբերգությանը մենք ծանոթ ենք, կամ նույն Թումանյանի «Անիծած հարսը»»:

Ըստ Ավետիք Իշխանյանի՝ շատերը ծանոթ չեն եվրոպական արժեքներ կոչվածին, ո՞ր դարի եվրոպական արժեքների մասին են խոսում. «Ի վերջո, մենք կարող ենք կարդալ Ջեյն Էյր, Դիքենս և այլն, թե այն ժամանակ նույն Եվրոպայում ինչ վերաբերմունք էր երեխաների, կանանց նկատմամբ։ Ի վերջո, հիշենք, որ մինչև 20-րդ դարի կեսերը եվրոպական շատ երկրներում կանանց իրավունք չէր տրվում նույնիսկ մասնակցել ընտրություններին: Մենք նույնպես եվրոպական արժեքներ ունենք, բայց դեռևս միջնադարյան կամ ավելի հին»:

Հայաստանում Հելսինկյան կոմիտեի նախագահն էլի հիշեցրել է մեր դասականներին. ««Մի մուշտի տվեցի, ի՞նչ արեցի»: Օրինագծի շուրջ քննարկումներին քաղաքական գործիչները լուրջ դեմքով ասում են՝ մի ապտակ տվեց, հետո՞ ինչ»:

Ըստ նրա՝ ով ուզում է տեսնել բռնությունը, տեսնում է, որ կա, և բազմիցս են բռնությունները:

«Այն վիճակագրությունը, որ որպես հիմնավորում բերեց Արդարադատության նախարարությունը, դա չերևացող մասն է, որովհետև մենք ամոթի հասարակությունում ենք ապրում, և շատ-շատերն անհարմար են զգում դրա մասին ասելուց: Ես մեր կենցաղից մի օրինակ բերեմ, մեր հին շենքում ամեն օր ամուսինը կնոջը ծեծում էր, բայց կինը համակերպված ապրում էր, և նրա խոսքն էր՝ մարդի ծեծած, վարդի ծեծած: Սրանք են մեր ավանդական արժեքները»,-ասել է Ավետիք Իշխանյանը:

Նրա դիտարկմամբ՝ այս նախաձեռնության դեմ խոսողների մեջ կան մի քանի տեսակի մարդիկ, մի տեսակ կա, որին այդ բռնությունն իսկապես անհայտ է, գուցե իր շրջապատում այդպիսի բռնություն գործադրողներ չկան և նրա համար արհեստական է այդ օրակարգը: Մի տեսակն իսկապես պահպանողական, կարծրատիպային է, և թվում է՝ «մենք ենք, մեր սարերը» հոգեբանության մեջ են ու վախենում են ցանկացած նորամուծությունից:

«Եթե հասարակությունները, ժողովուրդները կամ ազգերը չեն բարձրաձայնում իրենց թերությունների մասին, դա արատ է, որովհետև կարող են լինել ազգային ավանդույթներ, որոնք արատավոր են և պետք է շտկել: Եթե մենք չբարձրաձայնենք և չշտկենք խնդիրը, կմնանք այդպես խորխորատներում, հետամնաց միջնադարում»,-վստահեցրել է իրավապաշտպանը:

Անդրադառնալով այն դիտարկմանը, որ երեխային կարգի հրավիրելը, զայրանալն այդ օրենքով կդիտարկվի բռնություն, նա ասել է. «Բերեք ինձ ցանկացած օրենք, ես այնպես պրիմիտիվացնեմ, այնպիսի զավեշտի վերածեմ այդ օրենքը, որ ասեմ դա պետք չէ: Երեխայի վրա բարկանալը բռնություն համարելը օրենքի վարկաբեկման ձև է, որովհետև պետք է հասկանալ օրենքի ոգին, ոչ թե միտումնավոր վարկաբեկել»:

Ավետիք Իշխանյանը կցանկանար, որ բանավեճ լիներ ոչ թե այն թեմայով, թե օրենք պետք է, թե ոչ և այդպիսի գռեհիկ օրինակներ բերեին, այլ մտածեին, թե ինչպիսին պետք է լինի օրինագիծը:

«Ինքս օրինագծի հետ կապված որոշակի մտահոգություններ ունեմ և կուզենայի դրա մասին խոսել, բայց մենք խոսում ենք՝ օրենք պե՞տք է, թե ոչ: Արհեստական օրակարգ է դառնում»,-ասել է Հելսինկյան կոմիտեի նախագահը:

Հարցազրույցի տեքստը ըստ Թերթ. ամ-ի