Հեղինե Բիշարյան. «Բա ես չիմանա՞մ՝ ինչ եմ ուտում, էս ո՞ր դարն է»

Աոողջություն

ՕԵԿ-ական պատգամավորներ Հեղինե Բիշարյանի, Խաչիկ Սարգսյանի, Հովհաննես Մարգարյանի ու արդեն նախկին պատգամավոր Խաչիկ Հարությունյանի հեղինակած «Սննդամթերքի անվտանգության մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» օրինագիծն ԱԺ է ներկայացվել 2011 թվականի ապրիլին, մեկ ամիս անց ընդունվել է առաջին ընթերցմամբ, դրանից հետո ամեն նիստի օրակարգում ընդգրկվում է, սակայն քննարկման չի դրվում:

«Օրինաց Երկիր» խմբակցության ղեկավար Հեղինե Բիշարյանը WomenNet.am-ի հետ զրույցում կարծիք հայտնեց, որ օրինագծի ընդունման ձգձգումը միտումնավոր է.

«Հինգ րոպեի բան է, թողել են, ոչինչ էլ չեն անում: Միանշանակ ձգձգումը միտումնավոր է, որովհետև ես տեսնում եմ արտահերթ նիստեր, նախագծեր, որոնց վերաբերյալ ժամերով, օրերով քննարկումներ են տեղի ունենում: Այս նախագիծն անցել է քննարկման փուլը, երկրորդ ընթերցման համար առաջարկություններ չեն եղել, ընդամենը հինգ րոպե է տևելու, հարց ունեն՝ տան, չունեն՝ քվեարկության դնեն, ընդունեն: Մի տարուց ավել է՝ ձգվում է: Մի նախադասություն է ընդամենը»:

Մայիսի 18-ին ԱԺ նիստում օրակարգի 20-րդ կետի՝ «Սննդամթերքի անվտագության մասին օրենքում» լրացումներ կատարելու նախագծի հրատապ ընդունման կարևորության մասին բարձրաձայնեց նաև Օրինաց երկիր խմբակցության քարտուղար Մհեր Շահգելդյանը. «Խիստ անհրաժեշտ է, որ օրենքի նախագիծը դրվի քվեարկության և ընդունվի: Բազմաթիվ դեպքեր են լինում, որ իբր մեծ հրատապությամբ օրենքներ են բերվում 24 ժամյա ռեժիմով 2-րդ և 3-րդ ընթերցում են անցնում այն դեպքում, երբ դրանք չեն վերաբերում հանրային առողջությանը: Այս օրինագիծը վերաբերում է հանրային առողջությանը և անհրաժեշտ է, որ այն առավել հրատապ քննարկման, քվեարկության դրվի ու ընդունվի»:

Ներկայացնելով նախագծով առաջարկվող լրացումները Բիշարյանը մանրամասնեց, որ սահմանվում է կաթնամթերքի վրա այնպայման մակնշել, թե այն ինչ հումքից է պատրաստված. «Այսօր մենք չգիտենք, թե շուկայում վաճառվող կաթնամթերքն ինչ բաղադրություն ունի, այն կաթի փոշո՞ւց, թե՞ բնական կաթից է պատրաստված: Դրանով պայմանավորված մենք կհասկանանք թե գնային քաղքականությունը, թե որակական հատկանիշները: Այսօր մենք պանիր ենք ուտում, բայց չգիտենք ինչի՞ց է պատրաստված, մածունը ինչի՞ց է: Դրանց վրա պետք է հստակ նշված լինի, թե ինչից են պատրաստված, ունենան տարբեր արժեքներ, սպառողն էլ ինքը ընտրի, թե որն է ցանկանում գնել: Ես ունեմ փոքրիկ երեխա, ուզում եմ նրան բնական կաթից պատրաստված թթվասեր կամ այլ մթերք տալ, բայց չգիտեմ դրա մեջ ինչ կա, բա ես չիմանամ՝ ի՞նչ եմ ուտում, էս որ դարն է»:

Նախագծի իրականացումը արտադրողների համար լրացուցիչ ծախսեր չի առաջացնելու. «Ինչ ասես գրում են՝ բնական, էկոլոգիական հումքից, բիոկաթ և այլն: Թող ճիշտը գրեն, սպառողը որոշի՝ ինչ առնել, կամ էլ առնելուց իմանա՝ հաստատ կաթի փոշի է կամ բնական կաթ»:

Օրենքով նախատեսված լրացումները կատարելուց հետո վերահսկողությունը, ըստ Բիշարյանի, պետք է իրականացնի Գյուղատնտեսության նախարարության Սննդամթերքի անվտանգության պետական ծառայությունը. «Եթե իրականացվի ուսումնասիրություն, շատ հեշտ է պարզել, թե ինչից է պատրաստված տվյալ կաթնամթերքը»:

Օրենսդիր մարմնի ներկայացուցիչն այսօր կաթնամթերքի շուկայում տիրող իրավիճակը խայտառակություն է որակում. «Դաշտն այնքան բարձիթողի է ու վերահսկողությունից դուրս: Ես պարզապես չգիտեմ՝ ինչ եմ ուտում, խոսքը սրա մասին է: Երեխային կամ հիվանդին թթվասեր ես առնում, պարզվում է, կաթի փոշուց է պատրաստված: Ստացվում է, նրանց ավելի մեծ հարված ես հասցնում, սա լուրջ խնդիր է: Խոսքն երեխային է վերաբերում: Այս ոլորտում պետք է լինի համալիր համագործակցություն»:

Բիշարյանն ասում է, շատ երկրներում է եղել. «Չգիտեմ հատուկ օրենք ունեն, թե ոչ, բայց որ գնում ես խանութ, ապրանքը վերցնում ես, վրան հստակ ամեն ինչ գրած է, գիտես ինչ ես ուտում: Ինչ-որ մանկական սրճարանում պոնչիկ ուտելու հետևանքով իմ բարեկամուհու երեխաները թունավորվել են, երեք օր է՝ կաթիլայինի տակ էր, հիմա ես ինչ իմանամ, էդ պոնչիկը ինչի՞ց է պատրաստված եղել: Հիմա պաղպաղակների սեզոն է, այն բնական կաթից է, կաթի փոշուց է կամ գուցե այլ նյութեր է պարունակում ես չգիտեմ, թող գրեն վրան, ինչո՞ւ են խաբում ժողովրդին»:

Իշխանական կոալիցիային նախկինում մաս կազմած քաղաքական ուժի ներկայացուցիչն ասում է, որ վատ իրավիճակի մասին խոսել ու խնդիրները մատնանշել է դեռ այն տարիներին. «Այնպես որ դա նշանակություն չունի, ցավոտ հարց է, դա պետք է հասկանանք: Շահերի բախում է լինելու, դրա համար էլ չեն ուզում նախագիծն առաջ տանեն»:

Սննդաբան, թերապևտ Իլոնա Մելիքյանը WomenNet-ի hետ զրույցում՝ պարզաբանելով թե ինչու պետք է իմանալ կաթնամթերքի բաղադրությունը նշեց, որ եթե մարդու մոտ ալերգիա է նկատվում բնական կաթն օգտագործելուց, ապա կաթի փոշիի դեպքում այն առավել վառ արտահայտված դրսևորումներ է ունենում: Կաթի փոշին մեծ քանակությամբ ածխաջրեր է պարունակում, շաքարային դիաբետով մարդիկ սովորաբար ինսուլին են օգտագործում, իսկ սա վտանգավոր է, թե բնական, թե կաթի փոշուց պատրաստված մթերքների չափաբաժինը պետք է նշանակի բժիշկը:

Նա նաեւ ասաց, որ իր հաճախորդներին միշտ խորհուրդ է տալիս օգտագործել բնական կաթից պատրաստված կաթնամթերք. «Ես` որպես բժիշկ զերծ եմ մնում տեխնոլոգիական մշակումների ենթարկված, չորացված մթերքների օգտագործումից, նույնը խորհուրդ եմ տալիս նաև իմ հաճախորդներին»: Նա կարծիք հայտնեց, որ վերամշակման ընթացքում բնական կաթը որոշ օգտակար հատկություններ կորցնում է:

Նշենք, որ կաթնամթերքին ներկայացվող պահանջները սահմանված են կառավարության որոշմամբ այստեղ:

Հ. Կարապետյան

Հ.Գ. Ի դեպ, ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության Սննդամթերքի անվտանգության պետական շառայության կայքէջը տեղեկացնում է քաղաքացիներին «Ինչպես տարբերել որակյալ կաթն անորակից»: Մասնավորապես.

Խանութում կաթ գնելիս առաջին հերթին պետք է ուշադրություն դարձնել տարայի ամբողջականությանը: Տարան չպետք է վնասված տեղեր ունենա՝ անկախ դրա պատրաստման հիմք հանդիսացող նյութից (պոլիմեր, ստվարաթուղթ և այլն):

Տարայի վրա պետք է չմաքրվող ներկով կամ հատուկ պիտակներով հայերեն լեզվով մակնշված լինի մթերքի անվանումը, ծավալը, յուղայնությունը, արտադրման ամսաթիվը և պահպանման ժամկետը, էներգետիկ արժեքը, տեղեկատվություն արտադրողի մասին, ինչպես նաև պահպանմանը վերաբերող ուղեցույց և նորմատիվ փաստաթղթերին վերաբերող տվյալներ:

Տնային պայմաններում պետք է առաջնային ուշադրություն դարձնել կաթի գույնին, հոտին, համին: Գույնը պետք է լինի մաքուր սպիտակ:

Կաթի կեղծման տարբերակներից մեկն այն օսլայով կեղծելն է. կաթում օսլա չպետք է լինի, սակայն արտադրողներն այն ավելացնում են՝ կաթի խտությունը պահպանելու համար: Օսլայի առկայությունը կարելի է ստուգել յոդի լուծույթով. եթե կաթի մեջ մեկ կաթիլ յոդ կաթեցնենք, և կաթիլի տեղում կաթը դեղնաշագանակագույն երանգ ստանա, ապա կաթում օսլայի հավելում չկա: Եթե կաթիլի տեղում կաթը կապտավուն երանգ ստանա, ապա դրանում առկա է օսլա:

Կաթի կեղծման մյուս դեպքն այն սոդայով կեղծելն է. սոդան ստամոքսի համար խիստ վնասակար է, սակայն արտադրողները սոդա ավելացնում են՝ կաթի թթվությունից խուսափելու և պահպանման ժամանակահատվածը երկարեցնելու համար: Սոդայի առկայությունը տնային պայմաններում կարելի է ստուգել լակմուսի թղթի միջոցով: Կաթի ջրածնային կոնցենտրացիան 6.7-7 pH է, որը չեզոք է համարվում: Լակմուսի թուղթը թաթախեք կաթի մեջ և ստացված գույնը համեմատեք թթվայնության չափը բնութագրող գունային սանդղակի ցուցանիշի հետ: Եթե գույնի ինդեքսը հավասար է չեզոք կաթի ցուցանիշին՝ 6.7-7 pH-ի, ապա կաթի թթվայնությունը նորմի սահմաններում է:

Հնարավոր են նաև դեպքեր, երբ կաթը նոսրացվում է ջրով: Տնային պայմաններում ֆիլտրաթղթի վրա կաթեցրեք մի կաթիլ կաթ և հետևեք չորանալուն: Որքան ավելի յուղային է կաթը և որքան ավելի քիչ է նոսրացված ջրով, այնքան կաթիլն ուշ է չորանում, և կաթիլի շուրջն առաջացած խոնավ շրջանը փոքր է:

Կաթի նոսրացումը ջրով կարելի է պարզել նաև գիպսի միջոցով: Սովորական գիպսի փոշին թրջեք կաթով և խառնեք: Եթե կաթը նորմալ է, ապա գիպսի շաղախը պետք է քարանա 10 ժամից ոչ շուտ: 10 ժամից որքան շուտ է քարանում շաղախը, այնքան կաթն ավելի շատ է նոսրացված ջրով:

Տան պայմաններում կաթը պետք է պահել փակ տարայում՝ +4^օC ջերմաստիճանում: