«Ես ունեմ մայրանալու իրավունք»

«Մենք էլ սիրելու և սիրվելու իրավունք ունենք»:

«Ես ունեմ մայրանալու իրավունք» գիրքը թարգմանվել և հրատարակվել է  «Ագաթ» հատուկ կարիքներով կանանց կազմակերպության կողմից:  Կազմակերպության նախագահ՝ Կարինե Գրիգորյանի ներկայացմամբ, գիրքը ուղեցույց է  այն կանանց համար, ում հետաքրքրում են հաշմանդամություն ունեցող կանանց  հղիության հետ կապված խնդիրները, կամ ինչպե՞ս կարող է հաշմանդամություն ունեցող կինը ինքնուրույն խնամել իր երեխաներին: Ցավոք, հաճախ հենց հաշմանդամություն ունեցող կանանց ընտանիքի անդամները նրանց հետ չեն խոսում ամուսնության, երեխա ունենալու մասին՝ մտածելով, որ միևնույնն է նա չի ամուսնանալու: Արդյունքում՝ այդ աղջիկները իրազեկված չեն  լինում ամուսնական կյանքի, երեխա ունենալու հետ կապված մի շարք հարցերի մասին: Դա սխալ մոտեցում է. յուրաքանչյուր կին ունի սիրելու և սիրված լինելու, ընտանիք կազմելու և մայրանալու իրավունք:

–         Գիրքը  ներառում է տեղեկություններ սեռական դաստիարակության, առողջություն մասին: Գիրքը  զերծ է բժշկական  տերմինաբանությունից և յուրաքանչյուր կին, ով անգամ չունի կթություն, հասանելի տեղեկատվություն կգտնի այստեղ իրեն հուզող հարցերի վերաբերյալ: Սա նաև ուղերձ է բոլորին, որ տարբեր հաշմանդամություն ունեցող կանայք կարող են և իրավունք ունեն ապրել առողջ սեռական կյանքով, հղիանալ և լինել հոգատար մայրեր,- նշում է «Ագաթ» կազմակերպության հոգեբան՝ Քրիստինե Անանյանը:

Արևիկը  «Հույսի կամուջ» -ի ակտիվիստներից է: Նա նույնպես ունի հաշմանդամություն և այն համարձակներից է, ով իր սեփական օրինակով ամեն օր՝ սկսած ընտանիքից ջարդում է բազմաթիվ կարծրատիպեր:

–         Մասնակցել եմ էքստրեմալ արշավների, լեռնագնացության, անգամ պարապլանով եմ թռչել, սակայն կա հաստատուն մի կարծրատիպ, որ դու չես կարող երեխա պահել: Եվ այս գիրքը դրանով է կարևոր, որ գուցե որոշ կանանց ավելի համարձակ կդարձնի: Խնդիրներից մյուսն էլ այն է, որ շատ ամուսնացած զույգեր, ովքեր ունեն հաշմանդամություն, բայց ինչ-ինչ խնդիրներով չեն կարող երեխա ունենալ, արգելքների են հանդիպում որդեգրման գործում: Մերժում ես ստանում ու էլի այն պատճառով, որ հաշմանդամություն ունես, կապ չունի հենաշարժողական, տեսողական, թե լսողական է խնդիրը: Նույնիսկ այն մարդը, ով լիարժեք աշխատունակ է, բայց խոսելու խդիր ունի, նույնպես խնդրի առջև է կանգնում, –  ասում է  Արևիկը:

Արևիկը նշում է, որ դեռ ամուսնության ու երեխաների մասին չի մտածում, բայց.

–         Համոզված եմ, որ նույն խնդրի առջև ես էլ եմ կանգնելու՝ նախ ընտանիքիս կողմից, հետո նաև հասարկաության, բայց հուսամ, որ այդ կարծրատիպն էլ կկոտրվի…

«Մենք էլ սիրելու և սիրվելու իրավունք ունենք: Մեզ սիրեք մեր արժանիքների, ոչ թե սահմանափակումների համար», – գրքում զետեղված այս  կոչը առավել քան ճգրիտ ձևով է  արտահայտում  հաշմանդամության խնդիրներով զբաղվող ՀԿ-ների գաղափարախոսությունը:

Լիլիթ Քոչինյան

Վիճակագրություն

2012-ին ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամի (UNICEF) հրապարակած «Հաշմանդամություն ունեցող երեխաների համար կրթական, առողջապահական և սոցիալական պաշտպանության ծառայությունների մատչելիությունը Հայաստանում» զեկույցում նշվում `

• Հաշմանդամություն ունեցող աղջիկ երեխաներին համեմատաբար ավելի շատ են տանում մանկատուն, քան տղաներին: Հաշմանդամություն ունեցող տղաների և աղջիկների ընդհանուր հարաբերակցությունը  2:1 է, իսկ մանկատներում այն գրեթե հավասարվում է (5.5:4.5):
• Ընդհանուր առմամբ, մանկատներում գտնվող հաշմանդամություն ունեցող տղա երեխաներին ընտանիքի անդամներն այցելում են ավելի շատ և նրանք տուն են գնում ավելի հաճախ, քան աղջիկները:
• Հաշմանդամություն ունեցող աղջիկներն ավելի շատ են հակված դուրս մնալ դպրոցից, քան տղաները. սեռերի միջև տարբերություններն ավելի ակնհայտ են մարզային քաղաքներում:
• Հաշմանդամություն ունեցող տղաների 5%-ը և աղջիկների 7%-ը երբեք դուրս չի գալիս տանից կամ դուրս է գալիս միայն բժշկին այցելելու նպատակով: