Ամեն տարի  3 մլն կանանց ու աղջիկներին սպառնում է սեռական օրգանների խեղման վտանգը

Առողջապահության միջազգային կազմակերպությունը փետրվարի 6-ը հայտարարել է որպես կանանց սեռական օրգանների խեղման նկատմամբ անհանդուրժողականության օր:

«Կանանց և աղջիկների իրավունքների նկատմամաբ լիարժեք հարգանքը կայուն զարգացման անբաժան մասն է: 2030 թ. Կայուն զարգացման օրակարգում մենք  նպատակ ենք դրել վերջ դնել այդ պրակտիկային»,-նշել է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիո Գուտերեշը:

ՄԱԿ-ը հստակ սահմանում է, թե ինչ է խեղումը. «Ոչ բժշկական նպատակներով սեռական օրգանների կտրում՝ սովորաբար երիտասարդ տարիքում։ Այն կարող է ներառել սեռական օրգանների մասնակի կամ ամբողջական կտրում, հեռացում և թակալում մշակութային և այլ՝ ոչ բուժական նպատակներով»: Այն միջազգային մակարդակով գնահատվում է կանանց ու աղջիկների իրավունքների խախտում,  արտացոլում է սեռերի միջև  արմատավորված անհավասարությունները, իրենից ներկայացնում է կանանց ու աղջիկների նկատմամբ խտրականության ծայրահեղ ձև:

Նման պրակտիկան խախտում է նաև նրանց առողջության, անվտանգության, ֆիզիկական ամբողջականության, ինչպես նաև խոշտանգումներից ու դաժան, անմարդկային, արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքից ազատ լինելու իրավունքը, երբեմն նաև կյանքի իրավունքը, եթե այդ խեղումը հանգեցնում է մահվան:

ՄԱԿ-ում համոզված են,  որ այդ արատավոր պրակտիկային վերջ տալու համար անհրաժեշտ են համատեղ ու կանոնավոր միջացառումներ, երկխոսություն, որոնց ուշադրության կենտրոնում կլինեն մարդու իրավունքն ու գենդերային հավասարությունը:  Անհրաժեշտ է քայլեր ձեռնարկել նաև այդ գործողություններից տուժած կանանց ու աղջիկների վերարտադրողական առողջության խնդիրների լուծման համար:

 ՄԱԿ-ի Բնակչության ու մանկական հիմնադրամները համատեղ ծրագիր են իրականացցնում կանանաց ու աղջիկների սեռական օրգաների խեղման երևույթին հնարավրինս շուտ վերջ դնելու նպատակով: Ծրագիրն իրականացվում է աֆրիկյան 17 երկրներում:

ՄԱԿ-ի տվյալներով՝

• Այսօր աշխարհում ապրում է 200 մլն կին և աղջիկ, որոնք սեռական օրգանները ենթարկվել են այս կամ այն խեղման:
• Եթե այս միտումը պահպանվի, ապա ամեն տարի  ևս 3 մլն կանանց ու աղջիկների սպառնում է այդ վտանգը:
• Խեղման ենթարկվածներից 44 մլնը մինչև 14 տարեկան աղջիկներ են: Առավել շատ երևույթը տարածված է Ինդոնեզիայում, Մավրիտանիայում, Գամբիայում: Այստեղ մինչև 11 տարեկան աղջիկների մոտ կեսը ենթարկվում է սեռական օրգանների խեղման:
•  15-49 տարեկան կանանց ցուցանիշով առաջատար են Սոմալին (98%), Գվինեան (97%),  Ջիբուտին (93%):
• Այս գործողություննեը կարող են ուղեկցվել ուժեղ արյունահոսությամբ ու բժշկական այլ խնդիրներով, այդ թվում վարակներ, անպտղություն, ծննդաբերությունների բարդացում՝ ընդհուպ մինչև նորածնի մահ:
• Կայուն զարգացում-2030 ծրագիրը ներառում է կոչ ոչնչացնելու սեռական օրգանների նման վիրահատությունները:
• Նման պրակտիկան բացառելու համար կոչ է ուղղվել միջազգային մի շարք կազմակերպությունների՝ ինչպիսիք են  Աֆրիկյան Միությունը, Եվրոպական միությունը, Իսլամական համագործակցության կազմակերպությունը, ՄԱԿ-ի Գխլավոր ասամբլեան:

Հիշեցնենք, վերջերս Հայաստանը վերապահումներով ստորագրեց Ստամբուլի կոնվենցիան, որը այն վավերացրած երկրների կառավարություններին պարտավորեցնում է կոնկրետ միջոցառումներ ձեռնարկել կանանց նկատմամբ բռնության բոլոր ձևերի դեմ՝ հետապնդումից և սեռական ոտնձգությունից մինչև ընտանեկան բռնություն, ստիպողական ամուսնություն և կանացի սեռական օրգանների խեղումներ:

Հ. Կարապետյան