Ներառական կրթությունը՝ միայն շենքային հարմարությունները չեն…

Համաձայն ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամի 2012 թվականին իրականացված հետազոտության տվյալների՝  Հայաստանում հաշմանդամություն ունեցող երեխաների 70%-ը հաճախում է ընդհանուր հանրակրթական դպրոց: Այս մասին WomenNet.am-ի հետ զրույցում ասաց ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամի  կրթության բաժնի ավագ օգնական, հաշմանդամության ծրագրի փորձագետ Մայա Սիմոնյանը:

Նա նշեց, որ առ այսօր, համաձայն ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության, Հայաստանի Հանրապետությունում 139-ը դպրոց ներառական են և համաձայն ՀՀ ԿԳՆ սույն թվականի ապրիլի 7-ի թիվ 232 հրամանի՝ ներառական դպրոցների ցանկը համալրվել է ևս 30 դպրոցներով: Ավելացնենք, որ Կրթության և գիտության նախարարությունը նպատակ է դրել, որ մինչև 2022 թ. ՀՀ-ում գործող բոլոր հանրակրթական դպրոցները պետք է իրենց դռները բացեն հաշմանդամություն ունեցող երեխաների առջև:

Ռազմավարակն նպատակներն անշուշտ ողջունելի են, սակայն արդյո՞ք կարելի է բավարար գնահատել արդեն իսկ իրականացվող  ներառական կրթությունը Հայաստանում,  ինչպիսի՞ն  է  դրա արդյունավետությունն այսօր: Ի պատասխան մեր այս հարցերին,  Մայա Սիմոնյանը համաձայնեց հաճախ լսվող այն քննադատության հետ, որ ներառական  կրթությունը միայն  շենքային  հարմարությունները չեն և թեքահարթակով չէ, որ կարելի է դպրոցը ներառական որակել: Նրա խոսքով՝ անշուշտ շենքային հարմարությունները   կարևոր են հաշմանդամություն ունեցող երեխաների համար՝ միջավայրը մատչելի դարձնելու առումով: Սակայն ներառական կրթություն հասկացությունը շատ ավելի լայն է, քան միայն շենքային հարմարությունները.

«Թեքահարթակը անհրաժեշտ , սակայն բավարար պայման  չէ: Ներառականությունը, առաջին հերթին, ենթադրում է  բազմամասնագիտական թիմի առկայությունը, օրինակ՝ սոցիալական աշխատող, հատուկ մանկավարժ, հոգեբան, լոգոպեդ, եթե կա համապատասխան ծառայության անհրաժեշտություն, և այլն: Այդ մասնագետների վարձատրումը ապահովելու համար յուրաքանչյուր ներառական դպրոցին տրամադրվում է հավելյալ ֆինանսավորում: Դպրոցը անհրաժեշտության դեպքում պետք է ապահովի հատուկ կրթական պահանջներ ունեցող երեխայի ուսուցման համար անհրաժեշտ պարագաներ՝ բրայլյան տետր, դասագիրք և այլն»,- ասում է Մայա Սիմոնյանը:

Բացի այս, հորդորեց նա, չպետք է մոռանալ, որ հաշմանդամության տարբեր տեսակներ են հանդիպում՝ ֆիզիկական և մտավոր, և  այդ առումով  ներառական կրթության հասանելիությունն էլ է տարբերվում:

« Նշված հետազոտության համաձայն՝ հաշմանդամություն ունեցող յուրաքանչյուր 5 երեխայից 1-ը (18%) չի հաճախում դպրոց: Գյուղերում այդ ցուցանիշը հասնում է 23%-ի՝ 4-ից 1-ը: Հենաշարժողական և մտավոր հաշմանդամություն ունեցող  երեխաներն ավելի շատ են հակված դպրոցից դուրս մնալու՝ 26-27%», – ասաց  նա:

Մայա Սիմոնյանը նաև ուշադրություն դարձրեց այն հանգամանքի վրա, որ հաշմանդամություն ունեցող երեխաների հանրակրթական դպրոց հաճախելիության պատկերը ակնհայտ տարբերվում է ըստ  երեխաների սեռի և ըստ մարզերի: Հաշմանդամություն ունեցող աղջիկներն ավելի շատ են հակված դուրս մնալ դպրոցից, քան տղաները. Սեռերի միջև տարբերություններն ավելի ակնհայտ են մարզային քաղաքներում:

Երեխաների դպրոց չհաճախելու հիմնական պատճառ է բերվել այն, որ երեխան չի կարող սովորել դպրոցում: Մարզերում, օրինակ,  այդպես են կարծում դպրոց չհաճախող երեխաների ծնողների 51%-ը, Երևանում` 36%-ը:

Ինչ վերաբերում է հաշմանդամության տեսակին, ապա  մտավոր և լսողական հաշմանդամության դեպքում երեխաների հաճախելիության  ցուցանիշը նշանակալիորեն ավելի ցածր է`  համապատասխանաբար  48%  և  56%,  մինչդեռ  ֆիզիոլոգիական հաշմանդամության դեպքում ընդհանուր հանրակրթական դպրոցում նրանց ներգրավվածությունը կազմում է 90%: 

Նշենք նաև, որ  ըստ  ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամի կողմից 2012 թ. իրականացված «Խոսքը ներառման մասին է» ուսումնասիրության` Հայաստանում կան 8000 պաշտոնապես գրանցված հաշմանդամություն ունեցող երեխաներ, որոնք կազմում են մանկական բնակչության 1%-ը: Հաշվի առնելով, որ մանկական հաշմանդամության միջազգային ակնկալելի ցուցանիշը մոտ 2,5% է, փորձագետները նշում են, որ հնարավոր է կան շուրջ 12.000 հաշմանդամություն ունեցող երեխաներ, որոնց հաշմանդամությունը վկայագրված չէ տարբեր պատճառներով:

Լիա Խոջոյան

«Խոսքը ներառման մասին է» ուսումանսիրությունն ամբողջությամբ այստեղ.

Կարդացեք թեմայի շուրջ մեր կայքում.