Նելլի Դուրյան. «Ոստիկան` դա իմ կոչումն է, իմ աշխատանքն է, իմ կյանքը …»

Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության քրեական հետախուզության  երրորդ վարչության պետի տեղակալ,  անչափահասների գծով բաժնի պետ, ոստիկանության գնդապետ Նելլի Դուրյանը լրագրողների մշտական ուշադրության կենտրոնում է:  Նախ,  անչափահասների իրավախախտումների հետ կապված  ցանկացած տեղեկատվություն  միշտ կարելի է հենց իրենից ստանալ: Երկրորդը, նա այն  եզակի պաշտոնյաններից է, որոնք սերտ համագործակցում են կանանց և երեխաների հարցերով զբաղվող հասարակական կազմակերպությունների հետ և դրական են ընկալվում բոլորի կողմից:  Եվ վերջապես,  համաձայնվեք, որ կին «իսկական գնդապետները»   իրավապահ համակարգում հազվադեպ երևույթ են ոչ միայն Հայաստանում: Դժվար  չէ արդյոք կնոջ համար աշխատել այդ համակարգում, և առհասարակ ինչ խնդիրների հետ է բախվում կին ոստիկանը: Այս և այլ հարցերի շուրջ WomenNet.am-ի զրույցը  Նելլի Դուրյանի հետ:

–Ինչպե՞ս ստացվեց, որ հենց այդ մասնագիտությունը ընտրեցիք:  Շատերը այն կարծիքին են, որ  ոստիկանի աշխատանքը կնոջ համար չէ:

-Իմ շրջապատն էլ էր դեմ, որ ես այդ մասնագիտությունը ընտրեի: Սակայն,  տեսնելով իմ համառությունը, համաձայնվեցին իմ տեսակետի, ցանկության հետ: Իմ ծնողները ոստիկան են եղել: Երևի թե իմ մասնագիտության ընտրության հարցում հենց այդ հանգամանք է մեծ դերակատարում ունեցել: Տեսել եմ իրենց աշխատանքը, նվիրվածությունը: Մայրիկս այս համակարգում  աշխատել է 53 տարի՝ 18 տարեկանից, ես՝ 17: Մի խոսքով՝   տեսնելով ծնողներիս  նվիրվածությունն իրենց գործին, լսելով իրենց քննարկումները, կարդալով  համակարգի աշխատանքների վերաբերյալ գրականություն` իմ մեջ ծնվեց ոստիկան դառնալու մեծ ցանկություն:Իսկ հետո, տարիների ընթացքում հասկացա, որ ոստիկանությունը դա իմն է, ոստիկանը  իմ կոչումն է, իմ աշխատանքն է, իմ  կյանքը …

–Ձեզ հիմնականում տղամարդիկ են շրջապատում, խտրական վերաբերմունք երբևէ զգացե՞լ եք նրանց կողմից:

-Գնալով փոխվում է այդ մոտեցումը: Ես ինքս շատ խոչընդոտներ եմ հաղթահարել, դժվար ճանապարհ եմ անցել: Այն տարիներին, նախ համակարգ ընդունվելը անչափ դժվար էր: Մատերի վրա կարելի էր հաշվել, թե քանի կին է ընդհանրապես ոստիկանությունում աշխատում: Այսօրվա դրությամբ կանանց թիվը համակարգում շատ է:  Միայն անչափահասների գործերով աշխատակիցների ավելի քան 30 տոկոսը, նույնիսկ մոտ 40 տոկոսը, կանայք են: Այն ժամանակ, օրինակ օպերատիվ աշխատանքում, որն այսօր ես եմ իրականացնում, միայն տղամարդկանց էին տեսնում: Չէր կարող այս ծառայությունում կին լինել, դա դիտվում էր որպես տղամարդու աշխատանք:  Այդ կարծրատիպն էլ կոտրվեց, խտրականության այդ փուլն էլ անցանք: Իսկ ընդհանրապես,  այս աշխատանքի մեջ դու պետք է ապացուցես, որ կարող ես, որովհետև սա դժվար աշխատանք է՝ դու ուսադիր ես կրում, դու զինվոր ես, ամեն օր աշխատում ես հանցագործությունների բացահայտման, կանխարգելման ուղղությամբ: Այդ իսկ պատճառով, պետք է ապացուցես հենց նույն տղամարդկանց, որ դու կարող ես, որ դա քոնն է և կարող ես նրանց հետ հավասար աշխատել:

–Տիկին Դուրյան, ասացիք, որ տարեցտարի կին ոստիկանների թիվն ավելանում է: Ինչ եք կարծում ՝ կանանց ներգրավվածությունը ոստիկանական համակարգում  դրական արդյունք տալի՞ս է :

-Ես կարծում եմ՝ այո, դա տալիս է դրական արդյունք: Սակայն այս դեպքում եկեք խոսենք ոչ թե քանակի, այլ որակի մասին: Կանայք կան, ինչպես նաև տղամարդիկ, որոնք գալիս են ու հասկանում, որ սա իրենց տեղը չէ: Այստեղ պետք է գան մարդիկ, ովքեր պատրաստ են իրենց կյանքը նվիրաբերել : Ոստիկանն առավոտյան գնում է աշխատանքի և, ցավոք սրտի, չգիտի առավոտյան տուն կվերադառնա, թէ` ոչ: Գալիս են ու զգում, որ սա իրենցը չէ, դուրս են գալիս համակարգից: Ոստիկանը դա կոչում է, չեն լինում նախկին ոստիկաններ: Իսկ այն կինը, ով գտնում է, որ սա իրենն է, ապա, իմ կարծիքով, նրա առջև ճանապարհը բաց է: Ես պետք է փաստեմ, որ ղեկավարությունն էլ այսօր տալիս  է կանանց առաջ գնալու հնարավորություն, նշանակում են պաշտոնների, որոնց նախկինում երբեք կանանց չեն նշանակել:

–Ինչպե՞ս եք լուծում ընտանիքի ու աշխատանքի համատեղման խնդիրը: Հարց, որ հուզում է ցանկացած աշխատող կնոջը…  

-Եթե ասեմ, որ լիարժեք երկուսն էլ հասցնում եմ՝ մի տեսակ ճիշտ չի լինի: Այո, ես լիարժեք ամեն ինչ անում եմ՝ տնային տնտեսություն, ճաշ, երեխաների դաստիարակություն, ամեն ինչ: Ի դեպ, աշխատող կինը միշտ  ավելի ճիշտ է իր ժամանակը դասավորում և ամեն ինչ հասցնում: Բայց, սա գնում է քեզնից, քո անձնականից, քո ընտանիքից: Երբ ես ետ եմ նայում, ապա զգում եմ, որ կուզենայի, կցանկանայի ավելի շատ ժամանակ տրամադրած լինեի իմ ընտանիքին: Աղջիկս մեկ-մեկ ասում է՝ մամ , ես ավելի շատ պապայի հետ եմ եղել: Այդ մասին ինձ ասելու առիթը բաց չի թողել: Իսկապես այդպես է եղել,  որոշ ժամանակ քո ընտանիքից ես դու կտրում:

-Անչափահասների գործերով եք զբաղվում, երեխաներին պաշտպանելիս երևի թե  հանդիպել  եք  շատ ծանր դեպքերի…

-Երեխայի թշվառ աչքերից այն կողմ ոչինչ գոյություն չունի: Իսկապես, դա այդպես է: Մեր աշխատանքը շատ կարևոր է, բայց միևնույն ժամանակ՝ շատ ծանր, ամեն օր հոգեկան ապրումներ ես ունենում: Բարեբախտաբար, տարեցտարի վիճակը դեպի դրականը փոխվում է : 1996-ից ես աշխատում եմ անչափահասների գործերով ստորաբաժանումում: Այն ժամանակ շատ ծանր դեպքեր էինք հանդիպում:  Երբեք չեմ մոռանա այն դեպքը, երբ մայրը հրաժարվեց իր 10 տարեկան աղջկանից … Աղջկա աչքերը երբևիցե չեմ մոռանա… Միշտ երեխաների աչքերն եմ հիշում, որովհետև նրանց աչքերի մեջ ես տեսնում իրենց հոգեվիճակը: Շատ ծանր տարիներ էին, տա Աստված, որ դրանք այլևս չկրկնվեն: Հիմա նման դեպքեր շատ հազվադեպ են լինում…  Երբեք պետք չէ դատել այդ մայրերին, ովքեր լքում են իրենց երեխաններին, նրանք այդ ժամանակ ինչ-որ սարսափելի, ինչ-որ ծանր հոգեհուզական վիճակի մեջ են լինում : Պետք է չէ առանց պատճառն իմանալու պիտակավորել, քննադատել  նրանց:

– Ձեր տեսակետը ընտանեկան բռնության մասին,  Ձեր գնահատմամբ՝ այն այսօր Հայաստանում լուրջ խնդի՞ր է:

-Բռնություն կա բոլոր պետություններում և բոլոր ժամանակներում: Խնդիրն այն է, որ պետք է անել հնարավորինս՝ այն նվազագույնի հասցնելու համար: Իսկ դրա համար անհրաժեշտ է կատարել համապատասխան կանխարգելման աշխատանքներ՝ քարոզչական, իրազեկման, դաստիարակչական բնույթի՝ սկսած դպրոցից: Այո, այդ առումով խնդիր կա, սակայն այն Հայաստանում լրջագույն չէ: Նույնիսկ ես կարող եմ ասել, որ այն մեզանում, համեմատած որոշ երկրների, ավելի քիչ է, քանի որ մեզ մոտ կին հարգել գիտեն, ընտանիք, մայր, ծնող, երեխա հարաբերությունները պահպանվել են, և  մենք ավանդապաշտ  ընտանիքներ եև: Այսինքն՝ դա կարելի է խնդիր համարել, բայց ոչ լրջագույն:

–Սակայն մեզանում կա տեսակետ, թե՝ դե մի հատ էլ ապտակեց, դա ինչ  բռնություն է, կամ էլ ասենք՝ հոգեբանական բռնությունը առհասարակ որպես բռնություն չի ընկալվում և այլն:

-Դա ուղղակի գիտելիքների, իրազեկվածության պակաս է: Ժամանակն է, որ մարդիկ տեղեկանան և իմանան, թե ինչ է ընդհանրապես բռնությունը, բռնության ինչպիսի տեսակներ կան, կա հոգեբանական բռնության տեսակ, որի հետևանքները կարող են նույնիսկ ֆիզիկական բռնությունից ավելի ծանր լինել: Ուստի, անհրաժեշտ է իրականացնել դաստիարակչական բնույթի աշխատանքներ, որպեսզի այդ կարծրատիպերը կոտրվեն և մարդիկ հասկանան , թե ինչ է բռնությունը և ինչ ծանր հետևանքներ են դրանք ունենում:

–Ինչ կասեք «Ընտանեկան բռնության մասին» օրենքի նախագծի վերաբերյալ: Ըստ Ձեզ՝ դա անհրաժեշտությո՞ւն է:

-Ես ինքս այդ աշխատաքային խմբի անդամ եմ հանդիսանում: Մենք ունենք Քրեական օրենսգրքում համապատասխան հոդվածներ, որոնք կարգավորում են այդ հարցերը: Սակայն վերջին զարգացումները` ընտանեկան բռնության ակնհայտ դեպքերը՝ սկեսուր, ամուսին, խոշտանգումներ ընտանիքում, մտածելու տեղիք են տալիս: Մենք ունենք պրոֆիլակտիկ հաշվառման ձև, որտեղ հաշվառված են 400 անհաշտ ընտանիքներ: Այս աշխատանքները կատարվում են և կկատարվեն: Սակայն, եթե լինի նման օրենք, կարծում եմ, ավելի զգոն կլինեն նման ընտանիքների անդամները: Աշխարհի տարբեր երկրներում կա նման օրենք, պարզապես այն պետք է տեղայնացնել, որպեսզի լինի մեր ժողովրդին մտածելակերպին ավելի մոտ: Ոստիկանությունն իր առաջարկները ներկայացրել է: Պետք է այնպիսի օրենք ընդունել, որն, իսկապես, կկիրառվի և օգուտ կտա մեր ընտանիքներին, որպեզսի հնարավորինս զերծ մնանք բռնության դեպքերից: Օրենքն ավելի շատ կանանց է ուղղված, չնայած ընտանեկան բռնության մասին է և վերաբերվում է ընտանիքի բոլոր անդամներին, բայց  կանայք ավելի շատ են տուժում, որոնք շատ ժամանակ վախից, որը տնտեսական կախվածության պատճառով չեն դիմում համապատասխան մարմինների օգնությանը, և, ցավոք սրտի, դա հանգեցնում է  ծանր հետևանքներ…

Ա.Հակոբյան

Լուսանկարները՝՝

Ն. Դուրյանի անձնական արխիվից