Կանայք աշխարհի բանակներում և մարտի դաշտում

Անցյալ տարի Հայաստանի Անկախության 20-ամյակի առթիվ տեղի ունեցած զորահանդեսում առաջին անգամ մասնակցեցին հայոց բանակի  հատուկ նշանակության ստորաբաժանման կին-զինծառայողները:

Կանայք աշխարհի բանակներում

ՆԱՏՕ-ի երկրներում, դաշինքի բանակներում զինծառայողների թիվը վերջին հինգ տարում ավելացել է 10 անգամ և ներկայումս հասել ավելի քան 300 հազար մարդու, որոնցից 40 հազարը սպաներ են։

ԱՄՆ-ում բանակի և նավատորմի շուրջ 20 տոկոսը կանայք են։ Ավելի քան 11,2 հազար ամերիկացի զինծառայող կանայք մասնակցել են ՆԱՏՕ-ի խաղաղարար առաքելություններին, 37 հազարը՝ 1991 թ. «Փոթորիկ անապատում» գործողությանը։ Ամերիկայն բանակում կան նաև գեներալի պաշտոնում ծառայող կանայք՝ 11 գեներալ և 1 կին-ադմիրալ:

Ամերիկացի կանայք ծառայության ոչ մի սահմանափակում չունեն. նրանք ծառայում են նավերում, ծովային հետև ակազորում, սակայն սուզանավերը մինչև վերջին ժամանակներս համարվում էին բացառապես «տղամարդկանց տարածք»։ Անցյալ տարի այդ արգելքը հանվեց և ամերիկյան ատոմային սուզանավերում ծառայության են պատրաստվում 18 կին սպաներ։ ԱՄՆ-ն ամենևին էլ առաջին երկիրը չէ, որը կանանց թույլ է տալիս ծառայել սուզանավերում։ Այդ նույն մոտեցումը ավելի վաղ գործում է Ավստրալիայում, Կանադայում, Նորվեգիայում, Իսպանիայում, Շվեդիայում և բոլորովին վերջերս Մեծ Բրիտանիայում։

Ֆրանսիայում բանակի կանանց զորախումբը կազմում է մոտ 15 տոկոս։ Դա մոտավորապես ուսադիրներով 23 հազար կանայք են՝ շարքայինից մինչև գնդապետ, փաստորեն բոլոր զորքերում, բացի արտասահմանյան լեգեոնից, ծովային հետև ակազորից և սուզանավերի անձնակազմից։ 1995 թվականից նրանց թույլատրվել է վարել ամեն կարգի օդանավեր, այդ թվում նաև ՝ մարտական։ Այսօր կանայք կազմում են թռիչքային-օդաչուական անձնակազմի 1,5 տոկոսը։ «Ֆիգարո» թերթի անցկացրած հետազոտության արդյունքներով՝ կանանց զինվորական ծառայության մեջ հրապուրում են ռոմանտիկան, մշտական, լավ վարձատրվող աշխատանք ունենալու ձգտումը, ընտանեկան կյանքի համար զուգընկեր գտնելու հնարավորությունը, ինչպես նաև ցանկությունը ապացուցելու, որ կանայք ի զորու են գլուխ հանել «տղամարդկանց» խնդիրներից։

Բանակում ծառայող կանանց ամենամեծ թիվը Իսրայելում է։ 18 –ից մինչև 24 տարեկան բնիկ իսրայելցի կանայք պարտադիր զորակոչվում են բանակ։ Նրանք ծառայությունն անցնում են առանձին զորամասերում, որոնք միավորվում են հատուկ կանանց կորպուսում։ Դրա թիվը կազմում է 36 հազար մարդ, բայց մարտական պայմաններում նրա ստորաբաժանումները չպետք է գտնվեն հակառակորդի հետ անմիջական շփման մեջ։ Կանանց հիմնական գործառույթներն են վարչական, սպասարկող, սանիտարաբժշկական։

Իսպանիայի զինված ուժերում կանայք կազմում են անձնակազմի մոտ 18 տոկոսը, ընդ որում, նրանք ծառայում են ոչ միայն բժշկական հաստատություններում կամ շտաբներում, այլև առանց բացառության բոլոր ստորաբաժանումներում և պաշտոններում, ներառյալ հրաձգային և օդադեսանտային ստորաբաժանումների, ծովային հետև ակազորի մարտիկներ, հրետանային անձնակազմի, զրահամեքենաների վարորդներ, տանկիստներ և այլն։

Եվրամիության երկրների մեծամասնությունում 2009-2010-ի տվյալներով կանանց թիվը բանակում տատանվում է 6-9 տոկոսի սահմաններու: Օրինակ Մեծ Բրիտանիայում և Նորվեգիայում կանանց թիվը բանակում համապատասխանաբար 9,5 % և 8,6% է, Դանիայում 5,2% է, Բելգիայում՝ 8,02%, Գերմանիայում՝ 8,9%: