Ինչպե՞ս պայքարել սելեկտիվ աբորտների դեմ
Եթե Հայաստանում շարունակվեն ապագա երեխայի սեռը կանխորոշող կամ, այսպես կոչված, սելեկտիվ, աբորտները, ապա ըստ ՄԱԿ-ի բնակչության հիմնադրամի կանխատեսումների՝ մինչև 2060 թվականը Հայաստանը կկորցնի գրեթե 93 000 կին կամ ապագա մայր: Տարեկան չծնված նորածին աղջիկների թիվը մինչև 2060թ. կհասնի 2000-ի: Արդյունքում, աղջիկներին տղաներով փոխարինելու պատճառով, Հայաստանի բնակչությունը մինչև 2060 թվականը կնվազի հավելյալ 80 000 մարդով: Այս մտահոգիչ տվյալներին հերթական անգամ անդրադարձավ ՄԱԿ-ի բնակչության հիմնադրամի հայաստանյան գրասենյակի գործադիր ներկայացուցիչ Գարիկ Հայրապետյանը օրերս կայացած ասուլիսում:
Ինչպիսի՞ն է իրավիճակը
Ցավալի է, բայց չծնված երեխաների նկատմամբ խտրական վերաբերմունքով Հայաստանը, կարելի է ասել, առաջատարն է` ընդամենը աննշան չափով զիջելով Չինաստանին ու Ադրբեջանին: Ինչպես հայտնի է, բնականոն է համարվում 102-106 տղա` 100 աղջկա դիմաց հարաբերակցությունը: Հայաստանում սակայն արդեն 20 տարի է, ինչ ծնվածների սեռերի հարաբերակցությունը պահպանվում է 114 տղա/ 100 աղջիկ: Արդյունքում այսօր արդեն Հայաստանում մինչև 20 տարեկանների շրջանում 40 000-ով ավել տղա է ծնվել, քան աղջիկ: «Սա բավական լուրջ խնդիր է: Որոշ երկրների, ինչպես, ասենք, Չինաստանի ու Հնդկաստանի օրինակից դատելով՝ այս երևույթը բերելու է միայնակ ծերության, նաեւ կրիմինալի աճին », – ասում է Հայրապետյանը, պարզաբանելով, որ միայնակ տղամարդիկ ավելի ագրեսիվ են լինում ու դրսեւորում են այդ ագրեսիան թրաֆիքինգի, սեռական հողի վրա կրիմինալի միջոցով: Նրա խոսքով, Չինաստանն ունի մոտ 60 միլիոն տղամարդ, որ միայնակ ծերության է գնում, դեպքեր կան՝ մեկ ընտանիքում 4-5 եղբայր մեկ կնոջ հետ են ապրում:
Ինչպես ցույց են տալիս ՄԱԿ-ի բնակչության հիմնադրամի կողմից կատարված հետազոտությունները վիճակագրությունը առավել մտահոգիչ է Հայաստանի մարզերում: Արական սեռի նորածինների գերակշռության ցուցանիշը տարբեր մարզերում տատանվում է 111-124-ի սահմաններում,և, օրինակ, Արագածոտնի ու Գեղարքունիքի ցուցանիշները գերազանցում են Չինաստանի ցուցանիշին (118 տղա): Տարբերությունը միայն այն է, որ Հայաստանում սելեկտիվ աբորտների են դիմում հիմնականում երրորդ և հաջորդ երեխաների ժամանակ, և այդ դեպքում արդեն հարաբերակցությունը կազմում է աշխարհում չգերազանցված ահռելի տարբերության`160 տղա 100 աղջկա դիմաց:
«Մեր հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ Հայաստանում տղա ունենալու ցանկությունը միջինում վեց անգամ ավելի մեծ է` չորս անգամ ավելի շատ տղա են ուզում ունենալ քաղաքներում, իսկ գյուղական բնակավայրերում այդ ցանկությունը 10 անգամ ավելին է »,- նշեց Գ.Հայրապետյանը, նկատելով, որ դա շատ անգամ նման է սովորական կապրիզի՝ տղայից տղա է ծնվում և վերջ:
Ո՞րոնք են պատճառները
Իրականում, խնդիրի արմատներն ավելի խորն են, մասնավորապես, այն պայմանավորված է առկա գենդերային անհավասարությամբ, մեր հասարակության պատկերացումներում կնոջ ավելի նվազ դերով: Տղան համարվում է տան ծուխը վառ պահողը, հողի և այլ ունեցվածքի արժանի ժառանգորդը և այլն: Աղջիկը այդ սպասումների առումով ավելի քիչ արժեք է ներկայացնում: Խտրական վերաբերմունքը փոխելու տեսանկյունից, ասում է Հայրապետյանը, շատ կարևոր է քայլեր ձեռնարկել հասարակությունում, տնտեսական կյանքում կանանց դերի բարձրացման ուղղությամբ, ինչը ժամանակ է պահանջում:
Նրա դիտարկմամբ, չնայած, որ վերջին շրջանում ամենատարբեր ամբիոններից պարբերաբար խոսվում է սելեկտիվ աբորտների ու դրանց հնարավոր տխուր հետևանքների մասին, սակայն առնվազն միամտություն է ակնկալել, որ մեկ-երկու տարվա ընթացքում պատկերը կարող էր փոխվել, քանի որ երևույթի հիմքում մտածելակերպային մոտեցումներ են: «Դարերով ամրապնդված սովորույթ և մտածելակերպ է տղա ունենալու ցանկությունը», – ասում է նա:
Ի՞նչ անել :
Բոլորովին վերջերս , այս տարվա հունվարի 15-ին Եվրոպայի Խորհրդի մարդու իրավունքների հանձնակատար Նիլ Մույժնիեկսը հանդես է եկել հայտարարությամբ , որտեղ, անդրադառնալով Հայաստանին, Վրաստանին, Ադրբեջանին, Ալբանիային, ինչպես անև մի շարք արևելաեվրոպական երկրների, նշել էր, որ սեռով պայմանավորված հղիության արհեստական ընդհատումները խտրականության դրսևորում են և պետք է արգելվեն, մասնավորապես, քրեականացման ճանապարհով:
Անդրադառնալով այս հայտարարությանը, Գարիկ Հայրապետյանը նշեց, որ այդ մոտեցումը պետք է միչև կյանքի կոչվելը մանրամասնորեն ծանրութեթև արվի, լրջորեն ուսումնասիրել օրենսդրական դաշտը, որպեսզի այդ արգելանքը կամ սահմանափակումները ոչ թե բերեն կոռուպցիոն ռիսկերի ավելացմանը, այլ հնարավոր լինի իրավիճակը կառավարել ու ստանալ ցանկալի արդյունք:
Իրականում, սեռով պայմանավորված աբորտների դեմ պայքարի դրական միտում, ըստ Գ.Հայրապետյանի, միայն Հարավային Կորեայում է արձանագրվել, որտեղ սելեկտիվ աբորտի դեպքում նախատեսվում է 6 տարի ազատազրկում, կամ 130 000 դոլար տուգանք: Արդյունքում անցած 15 տարիների ընթացքում ծնվող երեխաների սեռերի հարաբերակցության ցուցանիշը հասցվել է 116-ից 107-ի:
«Հաջողությունը պայմանավորված էր որ միայն աբորտների քրեականացմամբ և մեծ տուգանքներով, այլ մի շարք այլ գործոններով` տնտեսական արագ զարգացում, ուրբանիզացիա, կանանց կրթության մակարդակի բարձրացում և կանանց կարգավիճակի և դերի հավասարեցումը աշխատաշուկայում և այլն: Բայց այս ամենը կարող է աշխատի միայն այն դեպքում, եթե վստահելի է գործում արդարադատության համակարգը: Իսկ մեր պես երկրներում ես մտահոգություն ունեմ, որ աբորտների սահմանափակումները կբերեն կոռուպցիայի աճին և եթե մենք այդ քայլին պետք է գնանք, ապա պետք է նաև շատ լավ մտածենք, թե որոնք են լինելու այն մեխանիզմները, որոնցով կարողանանք դա հսկողության տակ պահենք: Այլ կերպ ուղղակի կունենանք բավականին լուրջ չարաշահումներ թե բժշկական ծառայություն մատուցողների, թե իրավապահ մարմինների կողմից»,- ընդգծեց Գ.Հայրապետյանը:
Նա նաև ուշադրություն դարձրեց այն հանգամանքի վրա, որ մեր երկրում անգամ աբորտների վիճակագրությունը հնարավոր չէ հստակեցնել, քանի որ դեռևս դեղատներում հեշտությամբ կարելի է ձեռք բերել հայտնի դեղամիջոց, որը տնային պայմաններում վիժման համար են օգտագործում:
Հայրապետյանի տեղեկացմամբ 2010 թվականի տվյալով Հայաստանում տարեկան գրանցվում է մոտ 29 000 աբորտ, դրանցից մոտ 1500-ն է պայմանավորված սեռով: Սակայն իրականում, նկատեց նա, շատ դժվար է ապացուցել, թե ինչի համար է արվել աբորտը: «Սակայն այն, որ պետք է սահմանափակումներ մտցնել, դա հաստատ է»,- կարծում է Գարիկ Հայրապետյանը, նշելով, թե Եվրախորհրդի վերջին հայտարարության հետ կապված փետրվարին մենք մի հանդիպում կունենանք Ազգային ժողովի համապատասխան հանձնաժողովների հետ, որպեսզի փորձենք հասկանալ` ինչ կարելի է անել:
«Այսօր մենք ունենք երկու հատ լուրջ խորքային հետազոտություն, մենք արդեն ունենք պայմանավորվածություն` կառավարության ամենաբարձր մակարդակում քննարկումներ կազմակերպելու, և խնդրի լրջության ընկալում: Նախատեսում ենք նաև այս տարի որոշակի աշխատանքներ տանել տարբեր կազմակերպությունների , այդ թվում ՄԱԿ-ի գործակալությունների, պետական կառույցների հետ, որպեսզի տեղեկացվածությունը էլ ավելի բարձրացնենք և քարոզչական բոլոր մեխանիզմները ընթացքի մեջ գցենք, որպեսզի կարողանանք ինչ-որ արդյունքների հասնել», – եզրափակեց նա:
Ի դեպ, խնդիրը լուծելու համար Առողջապահության նախարարությունը մշակել էր մի օրինագիծ, ըստ որի առաջարկվում էր ծնողներին երեխայի սեռը հայտնել հղիության 5-6-րդ ամսում միայն, երբ հղիության արհեստական ընդհատումը օրենքով արգելվում է: Առողջապահության նախարարության Մայրական վերարտադրողական առողջության պահպանման բաժնի պետ Գայանե Ավագյանի փոխանցմամբ, հասարակական կազմակերպությունները «բացասական վերաբերմունք ցուցաբերեցին այդ նախագծին՝ նշելով, որ այն խախտում է մարդու իրավունքները՝ տեղեկատվություն ստանալու առումով»: Աշխատանքները օրինագծի վրա շարունակվում են:
Կարդացեք թեմայի շուրջ մեր կայքում.
Պե՞տք է արդյոք ծնողներն իրավունք ունենան ընտրելու իրենց երեխայի սեռը
Սելեկտիվ աբորտները խտրականության դրսևորում են և պետք է արգելվեն
Բագրատյանն անդրադարձավ գենդերցիդին…
Վիգեն Սարգսյան.«Սեռով պայմանավորված աբորտները ` պարզապես խայտարակություն են մեր ազգի համար»…
Գարիկ Հայրապետյան. «Սելեկտիվ աբորտների հիմքում՝ գենդերային անհավասարությունն է»
Ինչու՞ ենք գերադասում ընդամենը մեկ-երկու երեխա ունենալ
Դ-ր Գիլմոտո. «Հայաստանը մինչև 2060-ը կկորցնի գրեթե 93 հազար պոտենցիալ ապագա մայր»
«Կորսված հավասարակշռություն. արու զավակի նախընտրությունը Հայաստանում»
Ոչինչ չի եղել, ուղղակի մի Լիլիթիկով պակաս կծնվի Հայաստանում…
Աբորտը ՝ մարդասպանություն է, բայց օրենքով դրա արգելումը խնդիր չի լուծում
Յուրաքանչյուր տարի կորցնում ենք մոտ 1400 պոտենցիալ մայր
Մարդկության մայրամուտը սկիզբ կառնի, երբ երկրի վրա «վերջանան» կանայք
Դիտումների քանակը` 6455