Մարգարեթ Թետչեր. «Իսկ երբ ես մեծացա, կներեք, պարոնայք, արդեն ուշ էր»:

Երբ 88 տարեկան հասակում Դենիսը հեռացավ կյանքից, Թետչերն առաջին անգամ զգաց, որ իրենից երեք քայլ ետ այլևս ոչ ոք չկար: Եվ առաջին անգամ կյանքում նա լաց եղավ հանրության առջև:

 «Արթնացե՛ք, կանայք»

Մարգարեթը երկրորդ՝ իրավաբանական կրթություն էր ստանում, երբ պարզվեց, որ հղի է: Իսկ  Անգլիայում գահին բազմեց Եղիսաբեթ II-ը, և, ոգևորված այդ իրադարձությունից, Մարգարեթը «Արթնացե՛ք, կանայք» խորագրով հոդված գրեց: «Իսկ ինչու կինը չի կարող դառնալ ֆինանսների կամ արտաքին գործերի նախարար», շարունակ հարցնում էր նա թերթերի և ամսագրերի շապիկներից: Իսկ ինչու կինը չի կարող դառնալ վարչապետ, նա չէր հարցնում, որովհետև հասկանում էր դա դեռևս անհասանելի է  իր պարագայում, երբ հղի տնային տնտեսուհին  պատրաստվում էր փաստաբան դառնալ:  Ծնվեցին երկվորյակները՝ Մարկը և Քերոլը, և չար լեզուները շտապեցին նկատել , որ դա էլ ժամանակի տնտեսման արդյունք էր:

Քերոլը դարձավ առաջատար լրագրող: Իսկ Մարկը ամբողջ կյանքն ապրելով մոր փառքի և հոր փողերի շվաքի տակ՝  52 տարեկան հասակում ճաղերի ետևում հայտնվեց Գվինեայում քաղաքական հեղաշրջում կազմակերպելու մեղադրանքով: Մեկուկես տարի մահապատժի սպառնալիքի տակ լինելուց հետո նրան ազատ արձակեցին 165 000 ֆունտ ստեռլինգ դիմաց, որոնք մայրն էր վճարել:

1953-ին, նույն տարում, երբ լույս աշխարհ եկան իր երեխաները նա  ուժ ու ժամանակ գտավ ավարտելու  իրավաբանական դպրոցը  ` ստանալով իրավաբանի որակավորում: Դրանից հետո 5 տարի իրավաբանական գործունեություն է ծավալել:  Հետագայում նա իր մտածելակերպը բնութագրել է որպես տարաբնույթ կրթության արդյունք.«Սկզբում  ես գիտնական-հետազոտող էի, քանզի գիտության մեջ փաստերը դիտարկում ու եզրահանգումներ ենք անում, ապա դարձա փաստաբան. ուսումնասիրելով օրենսդրությունը` ուսումնասիրում ենք  կառույցները: Ու երբ որևէ գործընթաց ենք հանգուցալուծում, երբեմն հակասություն է առաջանում գործող օրենքների ու ներկա հասարակության միջև: Այդ ժամանակ  ստեղծում ենք նոր օրենքներ»:

«Նորից այս գրողի տարած կինը»

1959 -ին Մարգարեթը խորհրդարան մտավ, իսկ երկու տարի անց նրան պաշտոն առաջարկեցին նախարարությունում: Բաղձալի բարձունքին հասնելու հաջորդ քայլը կրթության և գիտության նախարարի պաշտոնն էր: Հատկանշական է, որ  հենց նա չեղյալ հայտարարեց 7-ից-11 տարեկան երեխաներին անվճար կաթով կերակրելու ծրագիրը: Խնայողությունը ընդամենը 19 մլն. դոլար էր, սակայն ամբողջ կյանքում նրան այդպես էլ չհաջողվեց ազատվել «Թետչեր – Միլք Սնեչեր»  (կաթ առևանգող) մականունից: Ճիշտ է, նա նույնիսկ իր ամուսնուն էր կերակրում պաշտոնական ընթրիքներից հետո մնացաց ուտելիքներով: Այնուամենայնիվ, շատերը  իսկապես ատում էին նրան: Եվ, չնայած, արցունքները թափվում էին, Մարգարեթը անդրդվելի էր: «Ինձ երբեք չեն ստիպի իմ ցանկությանը հակառակ շարժվել»:

1979 թ. Մարգարեթը մտավ վարչապետի նստավայր՝ ասելով. «Մենք համաձայնություն կբերենք այնտեղ, ուր կա տարաձայնություն, ճշմարտություն կբերենք այնտեղ, ուր կա մոլորություն, մենք հույս բերենք այնտեղ, ուր կա հուսահատություն»: Եվ այն ամբոխը, որ դեռ երեկ ատում էր նրան, հիմա գոչում էր. «Կապույտը մեր գույնն է, իսկ մեր առաջնորդը՝ Մեգգին է»:

…Երբ ամեն ինչ գրեթե կորած էր թվում,  Մարգարեթի քաղաքական կարիերան փրկեց պատերազմը: Ամենաիսկական պատերազմը Ֆոլքլենդյան կղզիներում: Երկու ամսվա ընթացքում  մոտ հազար մարդ զոհվեց, իսկ Թետչերի քաղաքական դիրքը արմատապես փոխվեց: Նրա հակառակորդներն իմացան՝ ինչպիսի մետաղից է ստեղծված «Երկաթյա լեդին»: Մեծ Բրիտանիան և Թետչերը հաղթեցին: Եվ հանրությունը կրկին սիրեց նրան:

Լեդի Մարգարեթը մանկուց սովոր էր մականուններին, և նրան բոլորովին չէր հուզում իր կառավարման դարաշրջանին գրեթե պաշտոնապես տրվող անունը՝ Թետչերիզմը:  Ցավոք, այս բառը շատ հաճախ բացասական երանգով է արտասանվում, սակայն գոյություն ունի անշահախնդիր և արդարադատ դատավոր՝ ժամանակը:

Իր ոչ այնքան պոպուլյար քայլերը նա արդարացնում էր  Աբրահամ Լինքոլնից փոխառած մտքով.«Դուք չեք կարող ուժեղացնել թույլին` ուժեղին թուլացնելով, չի կարելի, հարուստներին վերացնելով, օգնել աղքատներին: Չեք կարող օգնել մարդկանց` նրանց փոխարեն անելով այն, ինչ կարող են ու պետք է անեն հենց նրանք»:

Բոլոր դեպքերում  Թետչերն արեց ավելին, քան իր երեք նախորդները` միասին վերցրած: Նա կարողացավ պետական տնտեսության խորտակվող նավի ղեկանիվն  արագ ու արդյունավետ պտտել, և թերևս չգտնվեր մեկ ուրիշը, որ կարողանար այդպես լավ գլուխ հանել ստեղծված իրավիճակից: Բայց վերաբերմունքը նրա նկատմամբ երբեք միանշանակ չի եղել:

Երբ նա խորհրդարան էր գալիս, առաջին շարքերից լսվում էր. «նորից այս գրողի տարած կինը»՛, իսկ հետևի շարքերից քթի տակ մրթմրթում էին ՝ «վհուկ»: Անգլիական խորհրդարանում մրցակցին չի կարելի անվանել խաբեբա, ստախոս, իսկ «վհուկ» ՝ խնդրեմ, կանոններում այդ մասին ոչինչ չի ասվում…

Նա սիրում էր նաև մեջբերել Սոփոկլեսին.«Բավական է մեկ անգամ կնոջը դնես տղամարդուն հավասար մակարդակում, որ նա իսկույն սկսի գերազանցել տղամարդուն», և այս փաստը նրան  կարծես  թե երբեք չէին ներում…

Ամենակարևորը առողջությունն է և գազոնը

Վարչապետության վերջին օրը նա արցունքները հազիվ էր զսպում. իր թիմի որոշ անդամներ փախան հաղթողի մոտ: Սակայն  կարողացավ հավաքվել և խաղալ իր կյանքի ամենաազդեցիկ ներկայացումը: Ելույթն այնքան ազդեցիկ էր, որ հակառակորդները իրենց տեղերից բարձրանում և գոչում էին. «Անգլիացիները երևի խելագարվել են՝ նման յուրահատուկ թեկնածուի թեկնածությունը չհաստատելով»:

Նա հիշողությունների գիրք գրեց, որտեղ նկարագրեց այհն ամենն ինչ կատարվում է աշխարհում: Անձնական կյանքի մասին շատ քիչ բան կա այնտեղ: Միայն ափսոսանքն այն բանի համար, որ երբեմն ուզեցել է կարմիր զգեստ հագնել, բայց արարողակարգը միշտ չէ, որ թույլ է տվել:

1992-ին թագուհի Եղիսաբեթ II-ը  բարոնուհու կոչում շնորհեց և ցկյանս իրավունք նստել Լորդերի պալատում:

2005 թ. հոկտեմբերի 13-ին Մարգարեթ Թետչերը դարձավ 80 տարեկան: Չնայած բժիշկների արգելքներին նա սեփական հոբելյանի ժամանակ հրապարակային ելույթ ունեցավ: Սակայն նա չխոսեց ապրած տարիների կամ ընտանիքի մասին: Երկաթյա լեդին հավատարիմ մնաց իրեն և քննադատեց Թոնի Բլերի որոշումը զորքերը Իրաք մտցնելու մասին: Նրան չխանգարեց նույնիսկ այն հանգամանքը, որ թագուհին  և հենց Թոնի Բլերը ներկա էին:

Ավելի հաճախակի դարձան միկրոինսուլտները. այդքան էլ երկաթյա չէր երկաթյա լեդիի առողջությունը:Այսօր նրա հետ, մի ողջ դարաշրջան է հեռանում: Իր վերջին հարցազրույցներից մեկում Մարգարեթ Թետչերն ասել է, որ ցավոք կամ էլ բարեբախտաբար, առաջին անգամ կյանքում ավելի շատ ժամանակ է ունենում մտորելու համար: Ասաց, որ իր գեղեցիկ այգում ճոճվող բազկաթոռին նստած՝ նա մտածում է իր առողջության, երեխաների բարեկեցության և երկրի բարգավաճման մասին»: Հենց այդ հերթականությամբ:

Երբ բրիտանացիների շրջանում հարցում էին անցկացնում, թե Թետչերի՝ վարչապետի պաշտոնում կատարած քայլերից որն են առավել դրական գնահատում, հարցվողների մոտ մեկ  երրորդը պատասխանում էին. «Նրա՝ իշխանության գալուց ի վեր այգիներում գազոններն ավելի խնամված դարձան»: Ահա այսպես: Քաղաքականություն, տնտեսություն. իսկական անգլիացու համար այս ամենն այնքան էլ կարևոր չէ: Եթե անգլիական գազոնը խնամված է, ուրեմն երկրում ամեն ինչ կարգին է: Շնորհակալությու՛ն, լեդի Թետչեր…

Նյութը պատռաստված է ՝

Ջին Լանդրամի «Տասներեք կին,որոնք վերափոխեցին աշխարհը»

գրքի և այլ բաց աղբյուրների հիման վրա

Լուսանկարները՝ Daily Mail

Կարդացեք նաև մեր կայքում.

Լոնդոնը հրաժեշտ է տալիս Մարգարեթ Թետչերին

«Աքլորը կարող է բարձր ծուղրուղու կանչել, ձվեր սակայն, հավերն են ածում» – Մարգարեթ Թետչեր

Հեռացավ կյանքից Մարգարեթ Թետչերը