Աղավնի Սահակյան. «Եթե կամավոր մեկնում ես ռազմի դաշտ, ուրեմն պիտի կռվես տղամարդուն հավասար»

Կանանց պատմություններ

«Շուշիի ազատագրման նվիրական օրվանից անցել է 24 տարի, սակայն այդ տարիները 24 օրվա պես անցան: Մենք պարզապես չէինք կարող Շուշին չազատագրել, գիտեինք նաև, որ ցանկացած գնով պիտի գրավենք ամրոցն ու վերջ: Հակառակորդը մեր կառուցած ամրոցում նստած և մեր եկեղեցին գրադ հրթիռների պահեստ դարձրած` այդ ամրոցի ստորոտին ծվարածներիս գլխին կրակ ու երկաթ էր թափում»,- WomenNet.am- հետ զրույցում հիշում է Շուշիի ազատագրման մասնակից, բուժքույր, ենթասպա Աղավնի Սահակյանը:

Մասնագիտությամբ բուժակ Աղավնին 1992 թ. ապրիլի 3-ին կամավոր մեկնեց ճակատ՝ զինվորին աջակցելու ցանկությամբ ու հաստատակամությամբ: Նա ներկայացավ լեգենդար Կոմանդոսին /Արկադի Տեր-Թադևոսյան/, ում կարգադրությամբ էլ ընկերուհու`Մելսիդայի հետ տեղափոխվեց Յուրա Հովհաննիսյանի հրամանատարությամբ գործող «26-ի դիրքերը»: Շուշիի և Ստեփանակերտի մեջտեղում գտնվող այսպես կոչված «26» բարձունքը ամենավտանգավոր ու ծանր կետն էր մինչև Շուշիի ազատագրումը: Հակառակորդն անընդհատ լարված կրակում էր այդ ուղղությամբ, քանի որ եթե գրավեր այդ բարձունքը, կմտներ Ստեփանակերտ: Այդ դիրքի անունով հրամանատարին կոչում էին 26 –ի Յուրա:

Արցախյան ազատամարտում տղամարդկանց կողքին կռվող բազմաթիվ կանանցից մեկն էլ Աղավնին էր, ով «26» -ի հետ մասնակցեց Շուշիի, Մարտակերտի (Ձլդրան, Վանք, Մաղավուզ, Դրմբոն և այլն), Աղդամի (Ալիաղալի և այլն) շրջանների, Ստեփանակերտի (Կրկժան) ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին, փրկելով բազմաթիվ ազատամարտիկների կյանք: Նա պարգևատրվեց «Մայրական երախտագիտություն Արցախի քաջորդիներին» հուշամեդալով։ Իսկ զինադադարից հետո 10 տարի շարունակեց ծառայությունը ԼՂՀ Պաշտպանական բանակում:

Աղավնին կռվի դաշտում , բուժօգնության պայուսակն ուսին, սողեսող վիրավոր զինվորներին օգնության էր հասնում, վիրակապում կտրված ու արնաշաղախ ոտքն ու ձեռքը: Վիրավորվում էր, երբ զինվորներն իրեն տղամարդ-աղջիկ էին անվանում:

-Եթե կամավոր մեկնում ես ռազմի դաշտ, ուրեմն տրտնջալու իրավունք չունես ու պիտի կռվես տղամարդուն հավասար: Ես չէի գնացել միայն ճաշ եփելու կամ վիրակապելու, հարկավոր էր նաև տղամարդկանց ոգևորել խիզախությամբ, թև ու թիկունք լինել նրանց: Գիտեք, պատերազմը թերևս միակ տեղն է, որտեղ ճանաչում ես կողքինիդ, որտեղ ամեն ինչ ջրի երես է բարձրանում, մի օր թաքցնես էությունդ, երկու օր, բայց, դե, մի օր էլ բացահայտվում է», – ասում է Աղավնին:

Նա համոզված էր, որ ռազմի դաշտում կնոջ ներկայությունն անհրաժեշտ էր, որ նա պիտի զինվորի համար լինի մայր, քույր, պատվար, զինվորին պետք էր կնոջ ամենօրյա հոգատարությունը: Ու երբ ջոկատի բժիշկը կատակում էր, ասելով, որ իրեն ավելի շատ Արծվիկ, քան Աղավնի պետք է կոչել, Աղավնին պատասխանում էր, որ հարկ եղած դեպքում կդառնա նաև Արծվիկ: «Վիրավորի հետ ապրել եմ իր ցավը, մահացողի հետ «մահացել»: Դժվար էր, սակայն Կարինեի հետ, ով նույնպես բուժքույր էր, գիտեինք, որ պետք ենք գնդին ու վերջ: Պատերազմը չկարծրացրեց սիրտս, ինչի համար ուրախ եմ»,- ասում է Աղավնին:

Աղավնու մի ուսից կախված էր բուժքույրական պայուսակը, մյուսից` զենքը: Պատմում է, որ թեև կրակել է հակառակորդի ուղղությամբ, սակայն սպանել է, թե ոչ, չգիտի: Մինչդեռ «Մելսիդան զենքի վարպետ էր, հիանալի դիպուկահար էր, երբեք չէր վրիպում»: Աղավնին հակառակորդին առավել մոտիկից հանդիպեց «Քելբաջարի օպերացիայի» ժամանակ, երբ «միայնակ գայլ» մականունով ազատամարտիկ Արայիկ Խանդոյանի հետ Յուրայի խմբից հետ ընկնելով հայտնվեցին ադրբեջանական գյուղերից մեկում:

-Ես ու Արայիկը որոշեցինք ավերված տներից մեկը հրդեհել, որ մեր ընկերներն իմանային որտեղ ենք: Մենք չէինք նկատել, որ տներից մեկում թաքնված մեկ տասնայկից ազերիները մեզ նկատել են… Այդ պահին սարերում արձագանքեց Յուրայի ձայնը, նա մեզ հետ էր կանչում: Ու երբ վերադարձանք Յուրան վրդովված ասաց. « Դու ինձ մարդասպան էիր դարձնելու, ես նշանառության տակ էի առել քեզ, որ եթե նրանք քեզ բռնեին, կրակելու էի քեզ, որ նրանց ձեռքը չընկնեիր», – պատմում է Աղավնին:

… Դեռ թարմ է հիշողությունը, պատերազմի յուրաքանչյուր դրվագ: Սակայն, կարծես այսօր էլ շարունակվում է «Շուշիի ազատագրումը, քանի որ հակառակորդը չի հաշտվում … «Մենք այս անգամ էլ նրան դաս կտանք, ու թող ոչ ոք չմտածի ու չհայտարարի, թե ազատագրված հայկական հողերը երբևէ կվերադարձվեն: Նման բան չի լինի, քանի որ դրանց վրա հայ զինվորի, իմ հրաշք ընկերների արյունն է թափվել», – ասում է Աղավնին:

Անուշ Ներսիսյան

Լուսանկարները՝ Աղավնի Սահակյանի անձնական արխիվից:

Կարդացեք թեմայի շուրջ մեր կայքում.

«Մելսիդան վերցրել է զենքը և մի քանի րոպեներ անց ոչնչացրել անօդաչու սարքը»

Պատերազմ տեսած կանայք. «Անսովոր ճակատագրով սովորական կին եմ»…

Կանայք զինված ուժերում. ի՞նչ են ցույց տալիս ուսումնասիրությունները

Դիպուկահար կանայք. «ցանկացած ժամի` ցանկացած խնդիր »

Հավսա՛ր, զգա՛ստ. բանակի աղջիկները / տեսանյութ

Երբ մարտի են գնում աղջիկները

Մարիեթ Շուրման. «Կանանց դերը խաղաղության հասնելու համար չափազանց որոշիչ է»

«Անհնար է մոռանալ այդ ամենը»

«Վաշտի աղջիկները». Ծանոթացեք ռազմական ինստիտուտի կուրսանտների հետ